"Γνώση σημαίνει δύναμη. Δυστυχώς όμως,
οι περισσότεροι άνθρωποι στηριζόμαστε σε μία εσφαλμένη ερμηνεία της
γνώσης - επειδή αγνοούμε πως γνωρίζουμε τότε μόνο αληθινά ένα θέμα, μία
κατάσταση ή ένα πράγμα, όταν ξέρουμε πως να το χειριζόμαστε, πως να
αντιδρούμε
απέναντι του, καθώς επίσης πως να δρούμε χάρη σε αυτό.
Απλούστερα, η πραγματική γνώση δεν συνοδεύεται από ένα αφηρημένο δέος
για τα πράγματα, ανεξάρτητα από τις ανάγκες μας - αλλά τα συλλαμβάνει
πάντοτε σε σχέση με τον εαυτό μας και με τις ανάγκες μας. Ουσιαστικά
λοιπόν διαθέτουμε μόνο εκείνη τη γνώση, την οποία μπορούμε να
χρησιμοποιούμε για την επίλυση των προβλημάτων μας, υλικών και ψυχικών -
καμία άλλη.
Το ζητούμενο από τη γνώση είναι να μας κάνει δραστήριους, ενεργητικούς,
δυναμικούς - να μας υποκινεί δηλαδή προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση,
προς ένα στόχο, δημιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις επίτευξης του.
Περαιτέρω, το πνεύμα είναι δραστήριο μόνο όταν κατανοεί, όταν αναπτύσσει
δηλαδή πρόσφορες ιδέες - υπακούοντας στην εσωτερική λογική του,
ασκώντας τις δικές του δυνάμεις, αφομοιώνοντας τα πράγματα, βάζοντας τα
σε τάξη σύμφωνα με τις δικές του αρχές, καθώς επίσης δίνοντας τους ένα
νόημα, στα πλαίσια των δικών του απαιτήσεων.
Αντίθετα, το πνεύμα είναι παθητικό όταν υφίσταται τις εντυπώσεις του,
τις αισθήσεις και τις συγκινήσεις του, χωρίς να μπορεί να τις εξηγήσει -
χωρίς να έχει την ικανότητα να τους δώσει νόημα. Αυτό συμβαίνει συνήθως
όταν οι άνθρωποι πέφτουν θύματα κάποιας ψευδαίσθησης, μίας απρόσμενης
κρίσης, όταν ταράζονται από κάποιο συναίσθημα που δεν μπορούν να
ερμηνεύσουν, όταν οι ιδέες τους είναι συγκεχυμένες, ασαφείς,
διαστρεβλωμένες.
Με βάση τα παραπάνω, για να μπορέσει ένα κράτος, μία κοινωνία να
αντιμετωπίσει αποτελεσματικά μία μεγάλη οικονομική κρίση, οφείλει εν
πρώτοις να αποκτήσει μία ολοκληρωμένη εικόνα της - αφού διαφορετικά δεν
έχει τη δυνατότητα να ξεφύγει από την παθητικότητα (η λέξη πηγάζει από
το πάθος), στην οποία έχει βυθιστεί, χάνοντας εντελώς την ενεργητικότητα
της.
Η εικόνα αυτή πρέπει να είναι σαφής, λεπτομερής, αντικειμενική και
ρεαλιστική - επειδή, στην αντίθετη περίπτωση, είναι αδύνατον να
«παράγει» εκείνη τη γνώση, η οποία να επιτρέπει το σωστό χειρισμό του
προβλήματος, με στόχο τη ριζική επίλυση του.
Εάν λοιπόν η πολιτική μίας χώρας, τα ΜΜΕ, ο πνευματικός κόσμος της κλπ.
δεν έχουν τη δυνατότητα ή δεν θέλουν να προσφέρουν αυτή τη γνώση, επειδή
εξυπηρετούν ίσως εντελώς διαφορετικά συμφέροντα, τα οποία δεν επιθυμούν
κάτι τέτοιο, τότε η κοινωνία είναι καταδικασμένη - ακόμη και αν
πρόκειται για ένα πάμπλουτο, πολλαπλά προικισμένο κράτος, το οποίο θα
μπορούσε να λύσει σε χρόνο μηδέν όλα του τα προβλήματα.
Ολοκληρώνοντας, πάντοτε υπάρχουν λύσεις, ακόμη και όταν μία χώρα
ευρίσκεται στο χείλος της καταστροφής - υπερχρεωμένη, εξευτελισμένη,
υποχείριο των δανειστών ή των «εταίρων» της και «καταρρακωμένη». Αρκεί
να υπάρξει, έστω την ύστατη στιγμή, μία επαρκής, έντιμη και ικανή
πολιτική ηγεσία, η οποία να μπορέσει να ανακτήσει την πλήρη εμπιστοσύνη
των Πολιτών - υποχρεώνοντας τους Θεσμούς, καθώς επίσης όλες τις
υπόλοιπες εξουσίες, να λειτουργήσουν σωστά, ορθολογικά και με
ανιδιοτέλεια, προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
Κάτι τέτοιο δεν απαιτεί μόνο τη γνώση και τη διάχυση της σε ολόκληρο τον
πληθυσμό αλλά, επίσης, ένα εθνικό όραμα - βασισμένο στον πατριωτισμό,
στις δυνατότητες και στις προοπτικές ενός έθνους. Ειδικά σε περιόδους
όπως η σημερινή, όπου η πατρίδα μας είναι ξανά υποδουλωμένη μετά από 20
σχεδόν αιώνες σκλαβιάς (πιθανότατα από το 168 π.Χ., όπου ηττήθηκε στην
Πύδνα το Βασίλειο της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους, έως το 1821 - το
1912 για τη Θεσσαλονίκη), χωρίς ένα πατριωτικό όραμα είναι μάλλον
αδύνατη η απελευθέρωση της” (Σπινόζα με πολλές παρεμβάσεις).
Σενάριο
Η Ελλάδα συνεχίζει την πολιτική λιτότητας που της επιβλήθηκε, παρά το
ότι το ΑΕΠ της περιορίζεται συνεχώς, φτάνοντας τα 180 δις € - από σχεδόν
240 δις € προηγουμένως. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού, σε σχέση με το
μειωμένο ΑΕΠ, δεν μπορεί να περιορισθεί κάτω από το 10%, με αποτέλεσμα
το δημόσιο χρέος, στο οποίο προστίθενται τα ποσά για την
ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, να ξεπερνάει τα 360 δις € - δηλαδή το
200% του ΑΕΠ.
Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, παρά τη μείωση των εισαγωγών και την
κάποια αύξηση των εξαγωγών, παραμένει επικίνδυνα αρνητικό. Οι δαπάνες
δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν, όχι μόνο γιατί η κυβέρνηση, καλώς ή
κακώς, δεν μπορεί να εφαρμόσει αυτά που δυστυχώς υπέγραψε αλλά, επίσης,
επειδή η ανεργία, η οποία πλησιάζει το 30% του πληθυσμού, οδηγεί την
οικονομία της χώρας σε πλήρη κατάρρευση.
Τα έσοδα του κράτους συρρικνώνονται με γεωμετρικό ρυθμό, αφού η
κατανάλωση περιορίζεται διαρκώς, η βιομηχανική παραγωγή επίσης, οι
επιχειρήσεις χρεοκοπούν η μία μετά την άλλη, οι απολύσεις εργαζομένων
είναι καθημερινές, ενώ όλο και λιγότεροι Πολίτες είναι πρόθυμοι να
πληρώνουν φόρους – είτε από οικονομική αδυναμία, είτε από φόβο, από
πανικό καλύτερα για το μέλλον τους.
Οι τράπεζες ευρίσκονται σε κατάσταση απόλυτης απόγνωσης, αφού τα δάνεια
σε φανερή καθυστέρηση, περί τα 60 δις €, ξεπερνούν το 25% των συνολικών -
ενώ η διατραπεζική αγορά έχει «στερέψει» προ πολλού. Φυσικά οι μέτοχοι
των τραπεζών, ιδιαίτερα οι μεγαλύτεροι, δεν διανοούνται πλέον να
αυξήσουν τα ίδια κεφάλαια τους, έτσι ώστε να διατηρηθεί «αλώβητη» η
κεφαλαιακή τους επάρκεια. Συνηθισμένοι από πολλά χρόνια στη βοήθεια της
Πολιτείας, δεν φαίνεται να έχουν καμία διάθεση ανάληψης ρίσκου, σε
συνθήκες «ελεγχόμενης» χρεοκοπίας.
Στην πραγματική αγορά, κανείς δεν πληρώνει πλέον κανέναν, οι επενδύσεις
έχουν σταματήσει εντελώς, οι διαμαρτυρημένες επιταγές αυξάνονται
καθημερινά και τα δικαστήρια ασφυκτιούν από την πληθώρα των μηνύσεων.
Παράλληλα, για τις όποιες εισαγωγές εμπορευμάτων, καυσίμων ή πρώτων
υλών, οι ξένοι απαιτούν μετρητά - ενώ η επιχειρηματικότητα πλησιάζει
επικίνδυνα στο ναδίρ. Εκτός αυτού, κάποιες υποχρεώσεις του δημοσίου
πληρώνονται με μεγάλη καθυστέρηση (μισθοί, συντάξεις κλπ.), ενώ κάποιες
άλλες καθόλου (προμηθευτές, ασφαλιστικά ταμεία, κρατικές επιχειρήσεις
κλπ.).
Δημιουργούνται λοιπόν μεγάλα προβλήματα στην ηλεκτροδότηση, η θέρμανση
είναι περιορισμένη έως μηδενική, οι δρόμοι μένουν χωρίς επισκευές, τα
τρόφιμα σπανίζουν, τα super markets προσλαμβάνουν φύλακες, προβλέποντας
επιδρομές πεινασμένων, πολλά πρατήρια βενζίνης κλείνουν, ενώ όλο και
περισσότερα αυτοκίνητα παύουν να κινούνται.
Ολόκληρη η αγορά ακινήτων καταρρέει απότομα και ξαφνικά, έχοντας
διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα τεχνητά σταθερή (οι τιμές των
ακινήτων ακολουθούν συνήθως την εξέλιξη των μισθών), τα καταστήματα
κλείνουν μαζικά, πολλά διαμερίσματα μένουν κενά, ένας μεγάλος αριθμός
εγκαταλειμμένων επαγγελματικών χώρων ερειπώνεται, η εγκληματικότητα
αυξάνεται ραγδαία, οι εξαθλιωμένοι λαθρομετανάστες λιμοκτονούν στους
δρόμους της πρωτεύουσας και οι πλούσιες συνοικίες υψώνουν έντρομες
«προστατευτικά τείχη» – «πράσινες ζώνες» δηλαδή, με τη βοήθεια
πολυάριθμων ιδιωτικών αστυνομικών, οι οποίοι περιπολούν νυχθημερόν στους
δρόμους.
Οι εισαγωγές φαρμάκων σταματούν, πολλά νοσοκομεία αδυνατούν να
ανταπεξέλθουν με τα έξοδα τους, οι βαριά άρρωστοι πεθαίνουν, τα σχολεία
κλείνουν και οι δήμοι καταρρέουν ο ένας μετά τον άλλο – αφήνοντας τα
σκουπίδια στους δρόμους, τις πόλεις σκοτεινές και το προσωπικό τους
απλήρωτο. Χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι χάνουν τη δουλειά τους, χωρίς
καμία προοπτική για εύρεση νέας θέσης απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα –
στον οποίο οι απολύσεις είναι αθρόες, μαζικές.
Στις πολύ πλούσιες συνοικίες της Αθήνας συναντάει κανείς πλέον
εκατοντάδες φτωχούς, εξαθλιωμένους και πεινασμένους πολίτες οι οποίοι,
με το άδειο βλέμμα του χρόνια άνεργου, ψάχνουν απεγνωσμένα στα
σκουπίδια, βυθίζοντας το κεφάλι και τα χέρια τους στις βρώμικες
πλαστικές σακούλες, για να βρουν ένα κομμάτι ξερό ψωμί, σαπισμένα
λαχανικά, κόκαλα ή άλλα υπολείμματα τροφών. Η ανώτερη «τάξη» της
μεγαλύτερης πόλης της Ελλάδας είναι ακόμη πλούσια, με αποτέλεσμα οι
τενεκέδες των σκουπιδιών της να είναι γεμάτοι - επιτρέποντας στην
πληθώρα των φτωχών να αναζητούν εκεί έναν τρόπο παραμονής τους στη ζωή.
Το χρηματιστήριο αδυνατεί να ανακάμψει, με συνολικές ζημίες
κεφαλαιοποίησης άνω των 200 δις € και με τις τιμές των εισηγμένων
εταιρειών σε εξευτελιστικά επίπεδα – γεγονός που δυσκολεύει ακόμη και
την ιδιωτικοποίηση (εκποίηση) των δημοσίων επιχειρήσεων, σε τιμές
ευκαιρίας. Τα θεωρητικά επιτόκια δανεισμού της χώρας (spreads), όπως και
τα ασφαλιστήρια πιστωτικού κινδύνου (CDS), κυμαίνονται σε επίπεδα ρεκόρ
(τεκμηριώνοντας ουσιαστικά τη μη διαχειρισιμότητα του χρέους), η
κυβέρνηση χάνει όλο και περισσότερο τον έλεγχο, ενώ η αντιπολίτευση δεν
φαίνεται να έχει την ικανότητα, πόσο μάλλον το θάρρος να αναλάβει το
πλοίο που βυθίζεται – εύλογα ενδεχομένως.
Οι Έλληνες είναι βυθισμένοι στο χάος – απαισιόδοξοι, κατηφείς,
ανασφαλείς, τρομαγμένοι, καταθλιπτικοί, χωρίς καμία ελπίδα για το παρόν
και το μέλλον. Οι αγορές στοιχηματίζουν ασύστολα στη χρεοκοπία της
χώρας, διαρρέοντας σενάρια στάσης πληρωμών και οι προσβολές εκ μέρους
των Ευρωπαίων εταίρων, ειδικά των Γερμανικών ΜΜΕ, ενδυναμώνουν ακόμη
περισσότερο τα παιχνίδια των κερδοσκόπων – ενώ αυξάνουν τις υφεσιακές
πιέσεις στην Ελλάδα, αφού εκτρέφουν την απαισιοδοξία: το μεγαλύτερο
εχθρό της προσπάθειας για την έξοδο από την κρίση.
Οι διάφορες δόσεις της «Τρόικας», αφενός μεν κινδυνεύουν να σταματήσουν
εντελώς, αφετέρου φτάνουν μόνο για την εξυπηρέτηση των ξένων δανειστών –
όχι όμως για τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων, τα οποία απαιτούν
πρόσθετο δανεισμό. Η Ευρώπη, αντί να βοηθήσει τον ίδιο της τον εαυτό σε
αυτήν την πρώτη της «δοκιμασία», δεν φαίνεται ικανή να διαχειριστεί το
τεράστιο εσωτερικό της πρόβλημα – απειλώντας ανόητα την Ελλάδα με
κυρώσεις, χωρίς να κατανοεί πως δεν πρέπει ποτέ να απειλείς κανέναν, εάν
δεν μπορείς να κάνεις πράξη τις απειλές σου, χωρίς ο ίδιος να ζημιωθείς
περισσότερο.
Λίγο αργότερα, η κατάσταση παύει πια να ελέγχεται και η κυβέρνηση
αναγκάζεται να ανακοινώσει επίσημα, μία Παρασκευή βράδυ, πως η χώρα
αδυνατεί να πληρώσει τις μηνιαίες υποχρεώσεις της – κάτι που ενθουσιάζει
τους κατόχους των CDS, οι οποίοι προσβλέπουν σε μεγάλα κέρδη από την
κρίση χρέους (πολιτικής) της Ευρωζώνης.
Δηλώνει λοιπόν στάση πληρωμών, χωρίς την έξοδο της χώρας από τη ζώνη του
Ευρώ, αφού κανένας δεν την υποχρεώνει. Γνωρίζει άλλωστε ότι, εάν
υιοθετήσει τη δραχμή, η υποτίμηση που αμέσως μετά θα ακολουθήσει, θα
υπερδιπλασιάσει το εξωτερικό χρέος της Ελλάδας, ιδιωτικό και δημόσιο –
σε ιλιγγιώδη επίπεδα, τα οποία θα ξεπερνούσαν ακόμη και το 500% του ΑΕΠ
της, σαν αποτέλεσμα του εγκληματικού PSI που υπογράφηκε ενδοτικά από την
προηγούμενη κυβέρνηση.
Παράλληλα, θέτει τις τράπεζες άμεσα σε ολιγοήμερο καθεστώς διακοπών
(Bank Holidays), επειδή θέλει να αποφύγει την επιδρομή των καταθετών
(Bank run), η οποία θα ακολουθούσε νομοτελειακά, κατά τη διεθνή εμπειρία
– έχοντας αποφασίσει τη δέσμευση των καταθέσεων μετά το άνοιγμα των
τραπεζών, έτσι ώστε να μην επιτρέπεται σε κανέναν η ανάληψη υψηλότερων
ποσών, από τα απολύτως απαραίτητα (περί τα 400 € μηνιαία), για τη
διαβίωση του. Φυσικά «κατάσχονται» και οι θυρίδες, με την έννοια ότι οι
ιδιοκτήτες τους επιτρέπεται να τις ανοίγουν μόνο υπό την παρουσία
εισαγγελέα.
Η αρχική σκέψη της επιστροφής στη δραχμή, η οποία θα απαιτούσε επίσης το
ολιγοήμερο κλείσιμο των τραπεζών και την «κατάσχεση» των καταθέσεων σε
ευρώ (των θυρίδων επίσης), έτσι ώστε να οδηγηθούν στην ΕΚΤ για την
«εξόφληση» της ποσότητας χρήματος που έχει διατεθεί στην Ελλάδα, κρίθηκε
πολύ επικίνδυνη – ακόμη και αν υπήρχε η νομική «ευχέρεια» εφαρμογής
της.
Οι καταθέτες θα προσπαθούσαν να πάρουν όλα τους τα χρήματα από τις
τράπεζες όταν άνοιγαν ξανά, έστω σε δραχμές, προβλέποντας πως η αρχική
υποτίμηση της τάξης του 30-50% θα ξεπερνούσε σύντομα το 80% - με
καταστροφικά αποτελέσματα για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Εκτός αυτού,
δεν θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν όλες οι ποσότητες των
ευρωχαρτονομισμάτων, αφού εκείνοι οι Έλληνες, οι οποίοι διατηρούν
μετρητά εκτός τραπεζών (στα σπίτια τους), δεν θα ήταν πρόθυμοι να τα
επιστρέψουν, παρά τη νομική τους υποχρέωση - θα τα παρακρατούσαν
δηλαδή παράνομα και λαθραία.
Πρόβλημα θα ήταν επίσης και η ισοτιμία μεταξύ δραχμής και ευρώ, η οποία
θα καθοριζόταν ελεύθερα από την κυβέρνηση – ειδικά όσον αφορά τα χρέη
των ιδιωτών προς τις τράπεζες, αφού θα έπρεπε να εξοφλούνται με δραχμές,
σε κάποια σταθερή ισοτιμία με το ευρώ. Η απόφαση του καθορισμού της
ισοτιμίας, παρά το ότι θα ήταν στην ελεύθερη επιλογή της κυβέρνησης
(όπως και η έξοδος της χώρας από την Ευρωζώνη, μετά από διαπραγματεύσεις
που θα προϋπέθεταν μεγάλη διαγραφή χρεών), θα έπρεπε επίσης να
προβλέψει το ύψος του μελλοντικού πληθωρισμού, όπως και πολλά άλλα –
κάτι εξαιρετικά δύσκολο στην εφαρμογή του.
Τέλος, υπήρχε φυσικά ο φόβος της απότομης λαϊκής εξέγερσης, επειδή όταν
απειλείται η ατομική ιδιοκτησία, ολόκληρος ο πληθυσμός (τόσο περισσότερο
προσκολλημένος στα περιουσιακά αγαθά του, όσο πιο λίγα κατέχει) βγαίνει
μαζικά στους δρόμους, καταστρέφοντας ότι βρεθεί μπροστά του – ειδικά
τους χώρους που «κατοικούνται» από την πολιτική εξουσία. Έτσι λοιπόν η
κυβέρνηση προτίμησε τελικά το δρόμο της στάσης πληρωμών, παραμένοντας
εντός της ζώνης του Ευρώ – ενώ παράλληλα με τις τράπεζες, κλείνει για
λίγο χρονικό διάστημα και το χρηματιστήριο.
Συνεχίζοντας, λίγο πριν από την επίσημη ανακοίνωση της στάσης πληρωμών,
το Κοινοβούλιο «περιχαρακώνεται» από το στρατό, για την προστασία των
βουλευτών, χωρίς ευτυχώς να μεσολαβήσει κάποιο πραξικόπημα, ενώ μεγάλες
αστυνομικές δυνάμεις τοποθετούνται στα σπίτια πολιτικών και
δημοσιογράφων, καθώς επίσης σε όλα τα κέντρα εξουσίας (Δικαστήρια, ΜΜΕ
κλπ.), με αποστολή την προστασία τους από την οργή του πλήθους.
Τέλος, ο πρωθυπουργός εξαγγέλλει τηλεοπτικά τις οδυνηρές αποφάσεις του,
από κάποια χώρα του εξωτερικού - στην οποία έχει καταφύγει αφενός μεν
για να προστατευτεί, αφετέρου για να διαπραγματευθεί με τη διεθνή
κοινότητα το μέλλον της χώρας του. Έντρομοι οι ελάχιστοι διορατικοί
ηγέτες προσπαθούν να τον αποτρέψουν, έστω και την τελευταία στιγμή,
προβλέποντας το μέγεθος της παγκόσμιας καταστροφής. Δυστυχώς, η
Γερμανίδα καγκελάριος αδυνατεί να κατανοήσει την κρισιμότητα της
κατάστασης – επιμένοντας στη στείρα άρνηση της.
Το διάγγελμα του πρωθυπουργού ολοκληρώνεται, η οικονομική ζωή της
Ελλάδας απονεκρώνεται, τα δημόσια έσοδα μηδενίζονται, οι κάτοικοι μένουν
κλεισμένοι στα σπίτια τους, σε συνθήκες σοκ και ανεξέλεγκτου πανικού,
οπότε ολόκληρο το σύστημα καταρρέει. Ευτυχώς η Ελλάδα, ακόμη μία φορά
τυχερή, δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα στα σύνορα της και οι Πολίτες της δεν
εισβάλουν στα καταστήματα, με στόχο τη λεηλασία τους ή την πρόκληση
ζημιών.
Επίσης ευτυχώς, η κυβέρνηση δεν έχει προβεί σε αθρόες
αποκρατικοποιήσεις, σε τιμές εξευτελιστικές, επιτρέποντας τη λεηλασία
της χώρας από τους ξένους εισβολείς - λόγω καθυστερήσεων, οι οποίες
οφείλονται αφενός μεν στην αντίδραση των συνδικάτων, αφετέρου στον
κρατικό μηχανισμό, ο οποίος αντιστέκεται σθεναρά, με τη «χρήση» της
λευκής απεργίας (καταστροφικές ενέργειες σε αναπτυξιακές οικονομικές
συνθήκες, αλλά εξαιρετικά ωφέλιμες σε εθνικά κρίσιμες περιόδους).
Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ
Σε γενικές γραμμές, η κατάσταση μοιάζει με μία «κατσαρόλα», η οποία
έβραζε με κλειστό το καπάκι της, για σχεδόν έξι χρόνια. Ο συγκεντρωμένος
ατμός, με το που ανοίγει μία μικρή ρωγμή στο καπάκι, τινάζεται
ορμητικός προς τα έξω, καταστρέφοντας τα πάντα – ένα συμβάν που δεν
είναι καθόλου λογικό να προκαλείται.
Στις χρηματοπιστωτικές αγορές ολόκληρου του πλανήτη, μετά την ανακοίνωση
της στάσης πληρωμών της Ελλάδας, επικρατεί το απόλυτο χάος. Η
ενδεχόμενη «διαγραφή» πιστώσεων που ξεπερνούν τα 550 δις € (εξωτερικό
χρέος ιδιωτικού και δημόσιου τομέα), στις σύγχρονες καπιταλιστικές
συνθήκες μόχλευσης και δανεισμού, είναι ένα «συμβάν» (credit event) που
είναι αδύνατον να το αφομοιώσει το σύστημα – όσο και αν πολλοί
ισχυρίζονται σκόπιμα το αντίθετο. Ο Πίνακας Ι που ακολουθεί είναι
επιβοηθητικός στην κατανόηση του μεγέθους του προβλήματος:
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Εικόνα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, σε τρις $ το 2010
Πηγή: IMF, BIS
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Σύμφωνα με τον Πίνακα Ι, ο όγκος όλων των μετοχών και των ομολόγων που
διαπραγματεύονται διεθνώς, είναι το 138% του παγκοσμίου ΑΕΠ – ενώ τα
«μοχλευμένα» παράγωγα είναι σχεδόν δεκαπλάσια του παγκοσμίου ΑΕΠ. Εάν δε
σε αυτά τα μεγέθη προσθέσουμε όλα τα υπόλοιπα «στοιχήματα» ή όπλα
μαζικής καταστροφής του σύγχρονου καπιταλισμού-καζίνο, όπως τα CDS,
καθώς επίσης τη «μόχλευση» των τραπεζών, οι οποίες επιτρέπεται να
δανείζουν ακόμη και το 50πλάσιο των καταθέσεων τους, τότε θα καταλήξουμε
σε μεγέθη που είναι μάλλον αδύνατον να ελεγχθούν.
Επανερχόμενοι στο υποθετικό μας σενάριο, όταν η Ελλάδα δηλώνει στάση
πληρωμών, θέτοντας σε κίνδυνο πιστώσεις που ξεπερνούν ονομαστικά τα 550
δις €, ουσιαστικά δημιουργεί ένα κενό στο σύστημα, το οποίο πιθανόν
υπερβαίνει τα 5 τρις € - ένα μέγεθος ίσο με το διπλάσιο του ετήσιου
γερμανικού ΑΕΠ ή με το 10% του παγκόσμιου (απέναντι στο ποσό αυτό, η
χρεοκοπία της Lehmann Brothers θα μπορούσε προφανώς να χαρακτηρισθεί
αμελητέα).
Η «δήλωση» λοιπόν της Ελλάδας ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου, αφού
αναγκάζει στη συνέχεια πολλές άλλες τράπεζες να χρεοκοπήσουν – αρχικά σε
όλη την Ευρωζώνη, παρά την κρυφή προετοιμασία των Γερμανών (Plan B),
για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οι τράπεζες αυτές παρασύρουν μαζί τους και
άλλες τράπεζες, καθώς επίσης επενδυτικές εταιρείες, επιχειρήσεις,
συνταξιοδοτικά ταμεία, ασφαλιστικά κλπ.
Η ύφεση μαίνεται παγκοσμίως και η ΕΚΤ, έχοντας η ίδια μεγάλα προβλήματα,
αδυνατεί να ανταπεξέλθει με την καταιγίδα – οπότε η αλυσιδωτή αντίδραση
παίρνει το δρόμο της, βυθίζοντας ολόκληρο τον πλανήτη σε μία κρίση άνευ
προηγουμένου (η διατραπεζική αγορά νεκρώνει, κανείς δεν εμπιστεύεται
κανέναν, τα χρήματα χάνουν την αξία τους, οι μετοχές καταρρέουν, οι
εξαγωγές σταματούν, οι εισαγωγές επίσης κλπ.).
Μάταια τώρα προσπαθεί η ΕΚΤ να ελέγξει την κατάσταση, από κοινού με τη
Fed, με την Τράπεζα της Αγγλίας, με την Τράπεζα της Ιαπωνίας, με την
Τράπεζα των Τραπεζών κλπ. – αφού η ευαίσθητη δομή του χρηματοπιστωτικού
συστήματος καταστρέφεται, όταν παύει να υπάρχει εμπιστοσύνη. Παράλληλα, η
Γερμανία κάνει ότι μπορεί για να βοηθήσει – υποσχόμενη ποσά που
ξεπερνούν κατά δεκάδες φορές το δάνειο που κάποτε αρνήθηκε στην Ελλάδα,
πριν ακόμη εισβάλλει το ΔΝΤ.
Δυστυχώς χωρίς αποτέλεσμα, αφού στις αγορές η ποσότητα των χρημάτων που
απαιτούνται για την εξυγίανση ενός κράτους (ή μίας επιχείρησης), είναι
ανάλογη με την επιλογή της σωστής χρονικής στιγμής (timing) - η οποία
έχει περάσει ανεπιστρεπτί.
Από την άλλη πλευρά, χιλιάδες Ιταλοί καταθέτες (η Ιταλία είναι η πιο
επικίνδυνη χώρα της Ευρωζώνης, λόγω χρέους και μεγέθους – κίνδυνος για
το οποίο δεν μπορεί να προετοιμαστεί η Γερμανία, όσο και αν το θέλει),
εισβάλουν μαζικά στις τράπεζες τους - με στόχο να προστατεύσουν τα
χρήματα τους από τυχόν, ανάλογη με την Ελλάδα, κατάληξη της χώρας τους.
Παράλληλα, όλοι σχεδόν οι Ιταλοί πουλούν τις μετοχές τους, γνωρίζοντας
ότι οι τιμές τους θα εκμηδενισθούν. Το ίδιο συμβαίνει και στην
Πορτογαλία, στο Βέλγιο, στην Ιρλανδία στην Ισπανία, στις Η.Π.Α., στη
Γερμανία και αλλού, οι κυβερνήσεις των οποίων αναγκάζονται να
σταματήσουν τη λειτουργία τόσο των τραπεζών, όσο και των χρηματιστηρίων
τους – ολοκληρώνοντας τον απόλυτο πανικό.
Ελάχιστο χρονικό διάστημα αργότερα, αφού οι ειδήσεις κυκλοφορούν πλέον
αστραπιαία με τη βοήθεια του διαδικτύου, η μία χώρα μετά την άλλη
αντιμετωπίζουν εάν όχι χειρότερα, τουλάχιστον τα ίδια προβλήματα με την
Ελλάδα – ακόμη και οι υπερδυνάμεις. Οι μετοχές καταρρέουν, οι τιμές των
πρώτων υλών επίσης (πετρέλαιο κλπ.), τα νομίσματα παραπαίουν, ενώ τα
πολύτιμα μέταλλα, ειδικά ο χρυσός και το ασήμι, «απογειώνονται» – κυρίως
λόγω της δυνατότητας τους να χρησιμοποιούνται σαν ανταλλακτικά μέσα,
στη θέση των χαρτονομισμάτων. Φυσικά αυξάνουν γεωμετρικά και οι τιμές
των τροφίμων, μεταξύ άλλων σαν επακόλουθο του υπερπληθωρισμού - με
αποτέλεσμα να ξεσπούν βίαιες επαναστάσεις στις φτωχότερες χώρες του
πλανήτη.
Τέλος χιλιάδες άνεργοι, ιδίως νέοι, μεταναστεύουν στο εξωτερικό, τα
σύνορα μένουν ακάλυπτα, η λαθρομετανάστευση ξεπερνάει κάθε προηγούμενο,
ενώ στις πλούσιες χώρες της Ευρώπης, ειδικά στη Γερμανία, εισβάλλει ένα
πλήθος πεινασμένων κάθε φυλής, το οποίο έχει περάσει μέσα από τη χώρα
μας, την Ιταλία και την Ισπανία, αναζητώντας νέα πατρίδα. Η κατάσταση
ξεφεύγει από κάθε έλεγχο, ενώ μάταια προσπαθεί η «πολιτισμένη» Ευρώπη να
αναχαιτίσει την τρομακτική απειλή.
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΔΡΑΜΑΤΟΣ
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ο λαός συνέρχεται από το πρώτο σοκ, ξεπερνάει
τους φόβους του (αφού δεν έχει πλέον να χάσει τίποτα) και βγαίνει
οργισμένος στους δρόμους – επαναστατώντας και επιθυμώντας με μανία να
τιμωρήσει τους ενόχους. Το ίδιο συμβαίνει λίγο αργότερα και στην Ιταλία,
στην Ισπανία, στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία, στη Γαλλία, στη Γερμανία,
στη Μ. Βρετανία, στις Η.Π.Α., καθώς επίσης σε πολλές άλλες χώρες του
πλανήτη - με αποτέλεσμα να εκδιώκονται όλα τα κόμματα και οι σαθρές,
ανίκανες ή διεφθαρμένες πολιτικές ηγεσίες του παρελθόντος.
Το απόλυτο χάος, σε συνδυασμό με την αναρχία, είναι πλέον γεγονός, ενώ
το θέμα της διάλυσης της Ευρωζώνης ένα εντελώς «δευτερεύον» ζήτημα -
δηλαδή, καθόλου σημαντικό για το μέλλον της Ευρώπης ή του πλανήτη, ο
οποίος φαίνεται να απειλείται με την επιστροφή στο παρελθόν, σαν
αποτέλεσμα της πρώτης αυτής «λαϊκής» εξέγερσης, σε παγκόσμια κλίμακα.
Στη συνέχεια όμως οι Έλληνες, αφού έχουν πλέον εκτονωθεί καταστρέφοντας
και τιμωρώντας κατά τα πρότυπα της γαλλικής επανάστασης ,
συνειδητοποιούν ότι δεν έφτασε το τέλος του κόσμου. Άλλωστε και η
αχάριστη Γερμανία, ενθυμούνται, διαθέτοντας μία πραγματικά χαρισματική
ηγεσία, είχε αναδιαρθρώσει τα χρέη της το 1953, παρά το ότι αποτελούσαν
μόλις το 40% του ΑΕΠ της – με τη διαγραφή μεγάλου μέρους τους, καθώς
επίσης με μακροπρόθεσμες δόσεις αποπληρωμής για το υπόλοιπο, οι οποίες
δεν ξεπερνούσαν το 4% των «ελλειμματικών» τότε εξαγωγών της (η
ουσιαστική αιτιολογία του δήθεν γερμανικού θαύματος, σε συνδυασμό με το
σχέδιο Marshall που «δώρισαν» στη χώρα οι Η.Π.Α., λόγω της
σπουδαιότητας της για τον ψυχρό πόλεμο).
Έτσι λοιπόν οι Έλληνες, μετά από ένα μικρό χρονικό διάστημα, εκλέγουν
μία εντελώς νέα πολιτική ηγεσία, επιλέγοντας ένα πολίτευμα που επιτρέπει
την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στη διαχείριση του κράτους (Άμεση
Δημοκρατία).
Παράλληλα, ηρεμούν και αποφασίζουν να καταναλώνουν μόνο όσα παράγουν –
επειδή δεν μπορούν πλέον να χρηματοδοτούν ένα ελλειμματικό ισοζύγιο
τρεχουσών συναλλαγών, εφόσον δεν τους δανείζει κανείς. Αρχίζουν λοιπόν
να επενδύουν, να εργάζονται εντατικά και να παράγουν, αξιοποιώντας σωστά
τον τεράστιο πλούτο της χώρας τους (Ναυτιλία, Τουρισμός, Γεωργία).
Από την άλλη πλευρά, το δημόσιο υποχρεώνεται να ξοδεύει όσα εισπράττει
και τίποτα περισσότερο, αφού επίσης δεν το δανείζει κανείς – οπότε
παύουν να υπάρχουν ελλείμματα (ζημίες) στους ετήσιους προϋπολογισμούς
του. Ταυτόχρονα, σταματάει εντελώς η διαπλοκή και η διαφθορά, από τον
φόβο της επανάληψης της τιμωρίας εκ μέρους των Πολιτών - οι οποίοι πλέον
συμμετέχουν ενεργά στη διαχείριση του κράτους τους.
Ανάλογα αντιδρούν και οι Πολίτες των άλλων χωρών, με αποτέλεσμα να
επανέρχεται η λογική και η ηρεμία στον κόσμο – ενώ το βιοτικό επίπεδο
κάθε χώρας ισορροπεί με την απόδοση της πραγματικής οικονομίας της.
Η ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ
Λίγο αργότερα η ΕΕ, κατανοώντας τους πολλαπλούς μελλοντικούς κινδύνους,
στους οποίους είναι εκτεθειμένη (στις αρχές του προηγούμενου αιώνα στην
Ευρώπη έμενε το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού, ενώ σύντομα η «συμμετοχή»
της θα μειωθεί κάτω από το 5%), τοποθετεί την δημιουργία των Ηνωμένων
Πολιτειών της Ευρώπης σε πρώτη προτεραιότητα, αφήνοντας κατά μέρος τους
εθνικιστικούς εγωισμούς - υποχρεώνοντας τη Γερμανία να επιλέξει μεταξύ
της ισότιμης συμμετοχής ή του εξοστρακισμού της.
Η Γερμανία συμμετέχει ισότιμα, συμφωνώντας για την εξόφληση των
αποζημιώσεων που οφείλει στην Ελλάδα, καθώς επίσης για την «προοδευτική
φορολόγηση» των κρατών, με στόχο την αναδιανομή των
πλεονασμάτων-ελλειμμάτων εντός Ευρωζώνης - αφού γνωρίζει πολύ καλά το
βαρύ τίμημα της απομόνωσης, από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Όλοι οι
υπεύθυνοι της κρίσης τιμωρούνται και το χρηματοπιστωτικό σύστημα
αναδιαρθρώνεται εξ ολοκλήρου.
Η μόχλευση απαγορεύεται, τα παράγωγα επίσης, οι τράπεζες υποχρεώνονται
να δανείζουν μόνο τις καταθέσεις τους, κάποιες κλείνουν ή
κρατικοποιούνται, διαχωρίζονται σε εμπορικές-επενδυτικές
(Glass-Steagall), φορολογούνται ισότιμα, οι εμπορικές τράπεζες
απαγορεύεται να δανείζουν τις επενδυτικές για να μην κινδυνεύουν τα
χρήματα των καταθετών και τα πολύ μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (too
big to fail) τεμαχίζονται σε μικρότερα.
Περαιτέρω, η φοροαποφυγή των πολυεθνικών «διώκεται» (καταργούνται οι off
shore εταιρείες, ελέγχεται η υπερτιμολόγηση κλπ.), οι συναλλαγματικές
μάχες σταματούν με τη συνδρομή ενός καινούργιου «Bretton Woods»
βασισμένου σε ένα καλάθι νομισμάτων με τη συμμετοχή του χρυσού, το ΔΝΤ
επαναπροσδιορίζεται, η Παγκόσμια Τράπεζα επίσης και τα τοκογλυφικά χρέη
«αναδιαρθρώνονται».
Ειδικότερα, τα χρέη των κρατών προσαρμόζονται στις δυνατότητες
αποπληρωμής τους (στην Ελλάδα διαγράφεται το 70% των οφειλών, αφού το
δημόσιο χρέος της έχει ενδιάμεσα ξεπεράσει τα 400 δις €, λόγω του
κόστους της στάσης πληρωμών), ενώ ανάλογα ρυθμίζονται και τα χρέη των
πολιτών.
Τέλος, η δημιουργία θέσεων εργασίας αποτελεί διεθνή προτεραιότητα,
παράλληλα με το Κράτος Δικαίου, ενώ η ασύμμετρη παγκοσμιοποίηση
αναθεωρείται. Ταυτόχρονα, η Πολιτική αναλαμβάνει ξανά τα ηνία,
στηριζόμενη σε εντελώς διαφορετικές βάσεις και σε ένα νέο πολίτευμα - το
οποίο επιτρέπει την ενεργό συμμετοχή των Πολιτών.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Θα μπορούσε εύλογα να αναρωτηθεί κανείς εάν πρόκειται για ένα σενάριο
επιστημονικής φαντασίας, ή για κάτι που θα ήταν δυνατόν πράγματι να
συμβεί - πόσο μάλλον όταν γνωρίζει πως το δημοσιονομικό πρόγραμμα της
Ελλάδας έχει ακόμη μία φορά εκτροχιασθεί, η διαγραφή χρέους ή/και η
πτώχευση της Πορτογαλίας είναι προ των πυλών (το χρέος της αυξήθηκε
απότομα κατά 15%, φτάνοντας στο 127,2% του ΑΕΠ της), η Ιταλία παραπαίει,
η Ισπανία δεν μπορεί να ξεφύγει από την κρίση ιδιωτικού χρέους, η
Γαλλία ευρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, το Βέλγιο και η
Ολλανδία επίσης, η Αυστρία απειλείται με κρίση ιδιωτικού χρέους
(τραπεζών, νοικοκυριών), η Μ. Βρετανία είναι σε απελπιστική κατάσταση,
όπως οι Η.Π.Α., η Ιαπωνία, η Κίνα, η Τουρκία, η Βραζιλία κοκ.
Ειδικά όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα, υπολογίζεται μία αύξηση των
χρεοκοπιών των επιχειρήσεων της πραγματικής οικονομίας στην Ευρωζώνη της
τάξης του 21% για το 2013 - όπου η Ισπανία προηγείται με 40%,
ακολουθούμενη από την Ελλάδα με 10%, την Πορτογαλία με 8,5%, την Ιταλία
με 6,9% και την Αυστρία με 4%, ενώ δεν παραμένει αμέτοχη ούτε η
Γερμανία, στην οποία χρεοκοπούν πολλές μεγάλες επιχειρήσεις. Σχετικά με
τις τράπεζες, τα χρέη τους (παθητικό) μόνο στην περιφέρεια (Ισπανία,
Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Κύπρος) υπολογίζονται στα 9 τρις €
- με τις περισσότερες να ευρίσκονται στα όρια της χρεοκοπίας.
Κατά την άποψη μας λοιπόν, με εξαίρεση ίσως το αίσιο τέλος, είναι ένα
αρκετά ρεαλιστικό σενάριο - το οποίο ενδεχομένως δεν πρόκειται να
καθυστερήσει τόσο πολύ, όσο ίσως φανταζόμαστε. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά
πως θα έπρεπε να τρομοκρατηθούμε αλλά, αντίθετα, ότι οφείλουμε να
είμαστε απόλυτα προετοιμασμένοι, έχοντας εκείνη τη γνώση, η οποία
παράγει δύναμη - πολύ περισσότερο αφού η χώρα μας αντιμετωπίζει πολύ
μικρότερα προβλήματα σχετικά με πολλές από τις υπόλοιπες χώρες, με
εξαίρεση δυστυχώς τις πολιτικές της «υποδομές» (οι οποίες είναι
«ετοιμόρροπες», απελπιστικά ανεπαρκείς, διαβρωμένες, διεφθαρμένες και
αδύναμες).
Βασίλης Βιλιάρδος (copyright)
Αθήνα, 29. Ιουλίου 2013
viliardos@kbanalysis.com
logiosherme
