Σε λίγες μέρες αναμένεται να ολοκληρωθεί η πολυπόθητη ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Αν και μείζονος σημασίας για το οικονομικό μέλλον της Ελλάδος δεν φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα τα ΜΜΕ.
Του Ανδρέα Κούτρα*Όμως θα κοστίσει 50δις και αυτά είναι χρήματα φορολογουμένων. Είναι χρήματα που προέρχονται από το κόψιμο των συντάξεων και τις μειώσεις των μισθών και των υπηρεσιών που παρέχει το κράτος στους πολίτες.
Τα 50 αυτά δισεκατομμύρια δεν μας τα χαρίζει κανένας. Θα τα πληρώσουμε όλοι μας μέσω των φόρων και των δασμών και των περικοπών που θα επιβληθούν.
Με αυτά τα 50δισ. ευρώ, το κράτος, δηλαδή οι Έλληνες φορολογούμενοι θα αποκτήσουν την πλειοψηφία των μετοχών σχεδόν του συνόλου του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
Θα ήταν σωστό λοιπόν να γνώριζε ο Έλληνας φορολογούμενος που θα γίνει ο κύριος μέτοχος τα εξής.
Τις πταίει για τα χάλια και τις ζημίες των τραπεζών Οι ζημίες των Ελληνικών τραπεζών προέρχονται από δύο πηγές. Από το κούρεμα των Ελληνικών ομολόγων μέσα από την διαδικασία του PSI και από τις ζημίες στο δανειακό χαρτοφυλάκιο των τραπεζών.
Είναι φυσιολογικό μια τράπεζα με έδρα την Ελλάδα να επενδύει σε Ομόλογα Ελληνικού Δημοσίου (ΟΕΔ). Αυτό όμως πρέπει να γίνετε με κανόνες χρηστής διαχείρισης ρίσκου και όχι επειδή ασκήθηκαν πολιτικές πιέσεις.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (ΤΤ). Το ΤΤ είχε αγοράσει ΟΕΔ και για να αντισταθμίσει (σωστά) το κίνδυνο αποφάσισε την αγορά ασφαλιστικών συμβολαίων CDS (Credit Default Swaps).
Αυτό δεν ήταν αρεστό στην τότε πολιτική ηγεσία και έτσι στο τέλος του 2009 το ΤΤ πούλησε τα CDS και έμεινε ακάλυπτο. Τα δε ΜΜΕ ούρλιαζαν για την δήθεν ανθελληνική πρακτική του ΤΤ να αγοράσει ασφάλεια.
Τώρα καλούμαστε να πληρώσουμε τις ζημίες μέσα από την φορολογία. Ο κρίκος που συνδέει ακόρεστους πολιτικούς και κόμματα πρέπει να σπάσει.
Όμως το PSI δεν είναι η μόνη πηγή ζημίας που καλείται να καλύψει ο Έλληνας φορολογούμενος.
Η Blackrock Το 2011 και ενόψει του PSI η Τρόικα απαίτησε να γίνει ενδελεχής ανάλυση των δανειακών χαρτοφυλακίων των Ελληνικών τραπεζών για να εκτιμηθούν οι ζημιές και το ύψος των κεφαλαίων που θα χρειαστούν για να τις απορροφήσουν.
Έτσι ανατέθηκε στην παγκοσμίου φήμης Blackrock (μελανόβραχος) να αναλύσει το δανειακό χαρτοφυλάκιο των μεγαλυτέρων Ελληνικών τραπεζών και να εκτιμήσει το ύψος των ζημιών.
Εδώ λοιπόν τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται θολά. Από τον Ιούλιο του 2011 έως τον Δεκέμβριο οι έμπειροι αναλυτές της Blackrock μελέτησαν τα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών και αξιολόγησαν όχι μόνο την ποιότητα τους αλλά και τους τρόπους με τους οποίου δόθηκαν, τις καλύψεις που πήραν και την πρακτική των τραπεζών. Η έκθεση της Blackrock παραδόθηκε στις αρχές του 2012 και θα ήταν αποκαλυπτική.
Λέω θα ήταν αποκαλυπτική γιατί η έκθεση αυτή δεν δόθηκε ποτέ μα ποτέ στην δημοσιότητα. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι πως οι συνολικές ζημίες ανέρχονται περίπου στο 11% του συνόλου του δανειακού χαρτοφυλακίου. Η δε Τράπεζα Πειραιώς στην ετήσια έκθεση κομπάζει πως ήταν λίγο κάτω του μέσου όρου (10%).
Όμως το ζουμί δε βρίσκεται μόνο στο ύψος των ζημιών αλλά στο πώς δημιουργήθηκαν αυτές οι ζημίες. Ποιες ήταν οι πρακτικές δανεισμού στις τράπεζες. Μήπως δηλαδή δεν είναι η ύφεση που ανέβασε τις ζημίες αλλά η κάκιστη διαχείριση και πολιτική δανεισμού; Αν είναι έτσι οι διοικήσεις φέρουν μεγάλο μέρος των ευθυνών.
Παρόμοιες εκθέσεις έγιναν στην Ιρλανδία από την Blackrock και στην Κύπρο από την PIMCO. Στην Ιρλανδία χρησιμοποιήθηκε η γνωστή εταιρεία Clayton για την αξιολόγηση των δανειακών πρακτικών. Η ίδια εταιρεία έκανε και την ανάλυση στην Ελλάδα. Θα ήταν σκόπιμο να γνωρίζουμε το ποσοστό των δανείων που η Clayton βαθμολόγησε με τον χειρότερο βαθμό, διότι αυτό θα σηματοδοτήσει και τις ευθύνες των τραπεζικών διοικήσεων.
Μήπως το ποσοστό αυτό ξεπερνά σε ορισμένες κατηγορίες κατά πολύ το 50%, δηλαδή πάνω από τα μισά δάνεια ήταν σχεδόν εξ αρχής επισφαλή.
Δυστυχώς όμως, ενώ στην Ιρλανδία και στην Κύπρο οι εκθέσεις δόθηκαν στην δημοσιότητα στην Ελλάδα όχι. Το ερώτημα λοιπόν είναι, γιατί όχι;
Τι προσπαθούν να αποτρέψουν με τη μη δημοσιοποίηση της έκθεσης. Ένας κακόπιστος θα μπορούσε να υποθέσει πως η ΤτΕ, που επόπτευε τις τράπεζες αλλά και οι διοικήσεις των τραπεζών προσπαθούν να ωραιοποιήσουν την κατάσταση ή ακόμα και να κρύψουν τις μεγάλες ευθύνες τους.
Θα χρειαστούν και άλλα χρήματα αργότερα; Μέχρι στιγμής γνωρίζουμε πως οι ανάγκες των τραπεζών είναι 50δισ. ευρώ. Όμως οι υπολογισμοί αυτοί είναι κάπως ξεπερασμένοι.
Η Blackrock είχε κάνει την εκτίμηση των ζημιών με βάση τις μακροοικονομικές προβλέψεις της ΤτΕ σε δυο σενάρια. Το βασικό σενάριο της ΤτΕ για παράδειγμα, εκτιμούσε ότι η ανεργία στην Ελλάδα δεν θα ξεπεράσει το 17% ενώ στο αντίξοο, ήταν στο 18%.
Η ανεργία βρίσκετε στο 27% και οι εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν βλέπουν αποκλιμάκωση για 2 ακόμα χρόνια. Όσο για τις τιμές των ακινήτων η εκτίμηση ήταν το 2012 οι τιμές θα ανέκαμπταν. Για το ΑΕΠ το 2013 η εκτίμηση ήταν στο -3% περίπου ενώ φέτος πάμε για -4.4%.
Είναι περιττό λοιπόν να πούμε, πως τα 50 δισ. ευρώ θα φτάσουν. Αποτελούν μάλλον το κατώτατο όριο χρημάτων που θα χρειαστούν. Αυτά βλέπουν οι επενδυτές και αποφεύγουν να δουν τις ελληνικές τράπεζες ως επενδυτικό προορισμό.
Υπάρχει όμως και μια πιο πρόσφατη ανάλυση αυτή της PIMCO για την Κύπρο. Εκεί λοιπόν διαβάζουμε πως οι ζημίες στην Λαϊκή Κύπρου (βλέπε Μαρφίν) υπολογίζονται γύρω στο 20%. Η ανάλυση έγινε πριν την καταστροφή και η Λαϊκή Κύπρου είχε την μεγαλύτερη έκθεση της στην Ελλάδα.
Ένα ανάλογο ποσοστό στην Ελλάδα θα σήμαινε ότι χρειάζονται άνω των 75δις για ανακεφαλαιοποίηση.
Τα 50δισ. πως θα ξοδευτούν; Ακόμα και αν δεχτούμε ότι το ύψος των κεφαλαίων που θα χρειαστούν είναι 50 δισ. ευρώ, το ερώτημα που τίθεται είναι πως θα ξοδευτούν τα χρήματα των φορολογουμένων. Ποιο ακριβώς είναι το επιχειρηματικό σχέδιο των τραπεζών;
Διαβάζοντας το ενημερωτικό δελτίο της Εθνικής τράπεζας με τίτλο "Η Εθνική μας προσπάθεια", μαθαίνει κάποιος για την προαιώνια ιστορία της ΕΤΕ και για το προοπτικές της Ελληνικής οικονομίας. Εκείνο που δεν μαθαίνει όμως είναι πώς θα ξοδευτούν τα χρήματα που ζητούν ούτε και αν διδάχθηκαν οι διοικήσεις κάτι από την κρίση.
Οι διοικήσεις όλων των τραπεζών έχουν αρχίσει έναν αγώνα για να σώσουν τον δήθεν ιδιωτικό χαρακτήρα των τραπεζών. Ας πούνε την αλήθεια.
Τις δουλειές τους θέλουν να κρατήσουν και όχι τον ιδιωτικό χαρακτήρα των τραπεζών. Γι' αυτό ψάχνουν εναγωνίως να βρούνε το 10% των κεφαλαίων. Που ακούστηκε το 90% των μετόχων να αφήνουν το 10% να κάνει κουμάντο;
Στην δε περίπτωση της Εθνικής είναι πιο αστεία τα πράγματα. Εκτός από το φιάσκο της διοίκησης στη συγχώνευση με την Eurobank υπήρξε και εκστρατεία στον τύπο για να κρατηθεί ο ελληνικός χαρακτήρας της ΕΤΕ.
Μέχρι και ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κ. Παπούλιας επιστρατεύτηκε και δήλωσε πως η εθνική πρέπει να μείνει Ελληνική. Τι ακριβώς ήθελε να πει ο ποιητής; Το διοικητικό συμβούλιο όπως και ο πρόεδρος της ΕΤΕ ορίζεται από την Ελληνική κυβέρνηση (χρυσή μετοχή). Και πάλι κάποιες κακές γλώσσες μίλησαν για μεγάλες προσφορές από επενδυτές με μόνο όρο την κατάργηση του προνομίου της κυβέρνησης να κάνει ρουσφέτια (ορίζει την διοίκηση).
Συμπέρασμα
Οι Έλληνες φορολογούμενοι, που θα γίνουν οι κυρίως μέτοχοι των Ελληνικών τραπεζών πρέπει να λάβουν γνώση για το πως θα ξοδευτούν τα χρήματά τους.
Είναι επιτακτική ανάγκη να μάθουν τις πταίει για τα χάλια των τραπεζών. Πρέπει επίσης να λάβουν γνώση της έκθεσης που συντάχτηκε από την Blackrock. Εφόσον τα 50δισ. ευρώ, υπολογίστηκαν με βάση αυτή την έκθεση δεν αποτελεί μόνο αίτημα διαφάνειας αλλά απαίτηση των μετόχων.
Μόνο ένα υγιές και απεγκλωβισμένο από τους πολιτικούς και τα κόμματα τραπεζικό σύστημα μπορεί να φέρει την οικονομική ανάπτυξη. Μόνο μια κεντρική τράπεζα που παίρνει σοβαρά την αρχή της διαφάνεια αλλά και το ρόλο της ως εποπτεύουσα αρχή μπορεί να εγγυηθεί το τραπεζικό σύστημα.
Η περίοδος όπου οι τράπεζες έδιναν δάνεια σε πελάτες αλλά ακόμα και σε μέλη του διοικητικού συμβουλίου για αγορές μετοχών δεν πρέπει να επαναληφθούν. Η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με αυτά του πολιτικού και πρέπει να γίνει.
*Ο
Ανδρέας Κούτρας εργάζεται στο Λονδίνο ως αναλυτής του Ευρωπαϊκού χρέους και τραπεζικών προϊόντων στην ITC Markets. Ως φυσικός ειδικεύεται στην Γενική θεωρία της Σχετικότητας και την Κοσμολογία.
ΠΗΓΗ
